HISTORIA FORTU W PIGUŁCE
Pierwsze decyzje o budowie
twierdzy w Łomży podjęto jeszcze w 1883 roku, czyli w tym samym roku kiedy rozpoczęto
budowę fortów w Warszawie. Powstała
wtedy koncepcja ufortyfikowania całej linii rzeki Narew oraz Biebrzy poprzez
budowę twierdz w Serocku (później zmienione na Zegrze), Pułtusku, Różanie,
Ostrołęce, Łomży i Osowcu. Po kilku zmianach projektów budowę w Łomży i Piątnicy
rozpoczęto w roku 1887. Powstało wtedy pięć ziemno-drewnianych fortów wokół
Łomży, dwa na lewym i trzy na prawym brzegu Narwi. Dostały one numerację od I
do V (od 1 do 5).
Fort II powstał ok. 1,3km od
mostu na Narwi, na wzgórzu obok drogi do Jedwabnego i Jeżewa. Fort był
jednowałowy, miał dwa stanowiska dla artylerii oraz dwa drewniane schrony dla
załogi przykryte ziemnym nasypem. Fort miał kształt nieregularnego wieloboku, z
załamaną szyją oraz pięcioma odcinkami w części barkowej i czołowej. Przeznaczony
był dla dwóch kompanii piechoty oraz czterech dział artyleryjskich. Całość
otoczona była suchą fosą o przekroju trójkąta, odmiennie od tego co widzimy
obecnie. Wokół fortu powstał także przedstok osłaniający fortyfikacje od strony
przedpola. Na terenie fortu wykopano studnię o głębokości ponad 20 metrów.
Tak powstały umocnienia
ziemno-drewniane, czyli traktowane jako umocnienia polowe, bez funkcji
koszarowych. Siłą rzeczy twierdza nie posiadała więc stałej załogi, a jedynie
oddziały wartownicze. Oddziały wojsk fortecznych miały stacjonować w czasie
pokoju poza fortem.
Historia betonowych umocnień
W 1901 roku, po wielu zmianach
planów i koncepcji, ostatecznie zaprojektowano nowe umocnienia w Piątnicy.
Budowę nowych, stałych, betonowych fortyfikacji Twierdzy Łomża rozpoczęto w
1902 roku. Forty I, II i III przemianowano na Forty A, B oraz W (gdyż W to
trzecia litera rosyjskiego alfabetu). Przebudowa fortów obejmowała zmianę
profilu wałów z trójkątnych na trapezowe, zmianę narysu fortu z wieloboku na pięcioboczny
oraz połączenie całego przedmościa ciągłą linią wałów i suchych rowów
fortecznych. Pierwotnie planowano przygotowanie fortów na wzór standardowego
projektu Wieliczki z 1897 roku, ale ostatecznie plany uproszczono ograniczając
grubości stropów oraz liczbę schronów. W ten sposób forty zostały przygotowane
na uderzenia pocisków kalibru 21 cm.
W lipcu 1906 roku mianowano
dowódcę artylerii fortecznej w twierdzy, został nim pułkownik Nikołaj
Aleksandrowicz Brzozowski. Forty osiągnęły wtedy gotowość bojową, ale ostatnie
prace budowlane kończono jeszcze w roku 1907. Brzozowski był dowódcą do końca
1911 roku, kiedy to na stanowisku zastąpił go pułkownik Michaił Lwowicz
Aksenow, który dowodził aż do czasu opuszczenia twierdzy przez Rosjan podczas I
wojny światowej.
Po wybudowaniu fortyfikacji w
Piątnicy Poduchownej, planowano jeszcze postawienie zewnętrznego pierścienia betonowych
fortów składającego się z pięciu dzieł. Ale w 1909 roku, po wielkich zmianach w
koncepcji obrony europejskiej części Rosji, twierdzę w Łomży przeznaczono do
likwidacji. Ostatecznie twierdzy nie likwidowano, ale zaprzestano wszelkich
prac projektowych i budowalnych.
Tekst opracował: Krzystof Witkowski z forty.waw.pl
FORT AKTUALNIE
czyli co tu się w ogóle dzieje?
Fort II jest obecnie własnością prywatną i jest obiektem wpisanym do rejestru zabytków. Doprowadzenie terenu i obiektu do obecnego stanu zajęło nam 15 lat, wszystko po to żeby stworzyć przestrzeń do szeroko pojętej integracji społecznej oraz zabezpieczyć historyczne dziedzictwo naszego regionu. Na obiekcie funkcjonuje rodzinna stajnie oferująca jazdy konne dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych oraz pole paintballowe o powierzchni 5000 m2. Na terenie Fortu organizowane są wydarzenia takie jak Noc Muzeów oraz inne imprezy okolicznościowe.
Jeżeli chcesz wesprzeć nasze działania to zorganizuj u nas swoją wymarzoną imprezę!